Chơi bể thủy sinh và tạo cho mình một hồ cá cảnh thủy sinh là một thú chơi tao nhã, người chơi thủy sinh không những được thỏa thích sáng tạo ra những cảnh quan bố cục tuyệt đẹp trong hồ thủy sinh mà còn có những khoảnh khắc thăng hoa khó tả được khi thành phẩm của mình tạo ra được đặt ở đại sảnh trong nhà, luôn thu hút mọi sự chú ý và lời khen không ngớt từ những vị khách quý ghé thăm. Trước tiên để sáng tạo được một hồ thủy sinh đẹp, người chơi thủy sinh không những am hiểu về cách mọc của các loại cây thủy sinh, cách chọn và nuôi các loại cá cảnh trong hồ sao cho hợp lý mà còn phải biết một số nguyên tắc cơ bản về bố cục trong hồ thủy sinh.
Trong những năm gần đây thuật ngữ bố cục đã trở nên phổ biến trong giới thuỷ sinh toàn thế giới. Một người Nhật nổi tiếng, ông Takashi Amano đã mở ra phong cách mới trong bộ môn thuỷ sinh bằng 1 cuốn sách. Sự góp nhặt cây rong, những hòn đá hay khối lũa đẹp không còn là mục tiêu của nhiều người chơi thuỷ sinh.
Bố cục hồ thủy sinh đã trở thành 1 nghệ thuật được ưa chuộng.
Bài viết này dựa trên phong cách và ý tưởng của hồ thuỷ sinh theo trường phái thiên nhiên (Nature Aquarium), kết hợp với những quan điểm và kinh nghiệm rất riêng của tôi. Luôn tồn tại sự băn khăn về xu hướng cá nhân rằng bạn đang cố gắng hoàn thiện theo phong cách bố cục nào. Nhiều người yêu thích phong cách bố cục bắt mắt của Nhật nhưng họ lại cảm thấy khó mà đạt được như vậy. Vấn đề không phải phụ thuộc vào kinh nghiệm để thực hiện được hay không. Làm 1 hồ thuỷ sinh theo trường phái thiên nhiên cũng không khó hơn nhiều so với 1 hồ bình thường là bao. Điều làm nên sự khác biệt chỉ là sự lựa chọn cẩn thận rong rêu và phụ kiện kèm theo. Tuy vậy nhiều người lại không đủ tự tin để thử xem sao. Bài viết này sẽ hướng dẫn cho bạn 1 cách súc tích. Làm theo các quy tắc và bạn sẽ đạt mục đích của mình.
Hồ thuỷ sinh kiểu Amano (Amanos Nature Aquarium), thường bị hiểu sai đi. Phong cách này không nhằm tái tạo 1 quần thể tự nhiên của 1 vùng sông hồ cụ thể nào. Mục đích chính là đưa vào hồ 1 cảnh quan. Cảnh quan đó đã được nhìn thấy ở đâu đó trong thiên nhiên, trên cạn.
Ngay như tôi khi mới bắt đầu cũng cố bắt chước 1 vài hồ Amano. Rồi tôi sớm nhận ra rằng mình không thể sao chép cái gì thuộc về vốn sống. Tuy vậy khởi đầu bằng sao chép 1 bố cục mà bạn thực sự thích cũng là 1 cách thực hành rất hay. Bạn sẽ sử dụng chính xác ngay loại cây rong, đặt hòn đá đúng vị trí và tạo ra những khoảng trống khiến cho hồ bạn trở nên có chiều sâu hơn. Theo thời gian, phong cách riêng sẽ dần định hình, tới lúc đó bạn thậm chí còn đòi hỏi cao hơn hồ mà bạn đã cố sao chép.
Tới lúc này thì bạn sẽ bắt tay vào làm 1 hồ mới bằng cách nghĩ tới những phong cảnh mà bạn đã bắt gặp và làm bạn thực sự ấn tượng. Đó có thể là tập hợp những hòn đá trên dốc núi hay 1 không gian bát ngát của 1 cánh rừng. Mọi người đều có sở thích riêng, vì vậy họ sẽ chọn ra những phong cảnh khác nhau và tạo nên phong cách riêng biệt.
Trong 1 hồ thuỷ sinh phong cách thiên nhiên, cây thủy sinh và các loại cá cảnh là thành phần trung tâm. Trong khi cung cấp cho cây những điều kiện tối ưu để phát triển, bạn cũng đồng thời làm vậy với bầy cá trong hồ. Khi cây cối nhận được mọi thứ để phát triển tốt, chúng sẽ tự động cung cấp những điều kiện tốt nhất cho bầy cá. Cây cối sử dụng dinh dưỡng dư thừa trong nước giúp tránh tăng độ Nitrate và chúng sẽ tạo ra oxygen, thứ không thể thiếu đôí với cuộc sống của bầy cá.
Nhấn mạnh: bài viết ngắn này giúp bạn tạo ra những bố cục lung linh mà bạn từng nhìn thấy trong các tạp chí hay trên net và bạn không bao giờ nghĩ rằng mình sẽ làm được.
Nào ta cùng bắt đầu:
1.Trí tưởng tượng
Trí tưởng tượng là chìa khoá của bố cục thuỷ sinh.
Hãy hình dung trong đầu bạn những cây cỏ và phụ kiện sẵn có. Cố gắng kết hợp chúng bằng nhiều cách. Nếu bạn không làm được như vậy, tốt hơn là bắt đầu bằng việc sao chép 1 hồ mà bạn thích. Dần dần bạn sẽ nhận ra rằng làm theo trí tưởng tượng của mình còn dễ hơn.
Bạn đã hình dung ra chưa? ta tiếp tục nhé…
2.Chọn hậu cảnh
Có nhiều cách để chọn hậu cảnh. Có thể dùng xốp, gỗ, sơn màu, hoặc tự mình dính bằng cành lá. Dù bằng cách nào thì bạn cũng sẽ phải làm hậu cảnh cho hồ khi không đặt nó ở giữa phòng. Sẽ rất mất tự nhiên khi nhìn rõ nào dây, nào ống chằng chịt phía sau hồ.
Khi sơn hay dùng keo dính: hãy dùng màu đen hoặc xanh lơ. Như vậy hồ của bạn sẽ có sự tương phản tuyệt vời và khiến ta dễ dàng tập trung vào bố cục hồ. Bạn sẽ chẳng muốn nguời ta chú ý vào hậu cảnh chỉ bởi vì nó đỏ chói lên?
3.Chọn nền
Có vẻ như không tự nhiên khi bạn chọn sỏi nền màu hồng, xanh hay lơ. Hãy dùng màu nâu, xám hay đen. Có nhiều loại nền khác nhau làm cho cây cối phát triển tốt hoặc tồi. Hãy tham khảo trên nét trước khi dùng.
4.Chọn hình dáng bố cục
Có 1 vài kiểu bố cục sau:
Kiểu lòng chảo ( cao hai bên và thấp ở giữa)
Kiểu dáng lồi (ngược lại với kiểu trên, thấp 2 bên và cao dần vào giữa)
Để tạo độ lồi không nhất thiết chỉ bằng cây cối như bạn thấy ở trên.
Kiểu tam giác (cao từ 1 phía và đổ thấp dần xuống phía kia)
Bạn nên tránh bố cục hình chữ nhật (chỗ nào cũng cao). Nó chiếm lĩnh nhiều không gian và khoảng trống. Nhưng nó lại vô cùng quan trọng để tạo ra cảm giác về độ sâu.
5.Chọn phụ kiện
Trong 1 thời gian dài, người chơi thường kiếm tìm những cành lũa hay khối đá thật đẹp, sau đó họ đặt chúng vô hồ và…thấy không hài lòng.
Nhất là khi tạo bố cục với đá, điều quan trọng là sử dụng 1 loại đá với nhiều hòn kích cỡ khác nhau chứ không phải chỉ lấy 1 khối thật đẹp. Một khối đá đơn lẻ trong hồ cho cảm giác rất nhân tạo, nhưng khi bạn dùng 2 hay nhiều khối, nó sẽ giống như bạn thường thấy ngoài thiên nhiên.
Bây giờ thì hãy sắp xếp đá hay lũa theo kiểu tam giác (nếu có ít nhất 3 hòn). Hòn to nhất (nếu có) thường là điểm nhấn, nên cần sắp đặt nó 1 cách thật cẩn thận (xem tỉ lệ vàng và điểm nhấn ở phần tiếp theo)
Không bao giờ dùng các loại đá hay lũa khác nhau. Bạn có thể lượm ngay cả những hòn đá mà bạn cho là xấu nhất, nhưng chúng phải cùng chủng loại. Sắp xếp chúng theo nhóm, tôi tin rằng như vậy nhìn sẽ rất ổn.
6. Tạo điểm nhấn
Để thiết kế 1 bố cục hồ hoàn chỉnh, bạn cần tạo 1 hoặc nhiều nhất là 2 điểm nhấn. Đó thường là 1 vật gì thu hút tầm nhìn của bạn. Một hòn đá, 1 cành lũa hay 1 khóm cây đẹp. Từ đó ra đời tỉ lệ vàng.
Bạn thường đặt những khóm cây đẹp nhất vào ngay giữa hồ, nhưng rồi trông lại chẳng ổn tí nào, phải không? Đó là bời vì khi bạn sắp xếp theo bố cục cân xứng, tầm nhìn của bạn luôn lướt từ trái sang phải rồi ra sau, từ trước ra sau…nó sẽ không tạo được cảm giác thoải mái khi bạn ngồi hàng giờ để ngắm hồ.
Từ xa xưa, các nhà triết học và toán học đã tìm ra một tỉ lệ tốt nhất cho mắt bạn là 1:1,618…
Để lý giải, khi bạn uống cà phê, bạn hoà trộn 1 phần sữa và 5 phần cà phê (chỉ là 1 ví dụ), tỉ lệ sẽ là 1:5
Vậy khi tạo điểm nhấn, bạn chia hồ thành 2 phần, 1 phần với tỉ lệ 1,618, phần kia là 1.
Làm thế nào để chia ra? Đơn giản thôi, chỉ cần chia chiều dài hồ cho 2.618. Lấy kết quả đó rồi đo từ 1 cạnh hồ lại, đánh dấu. Phần còn lại sẽ là 1,618 ( ví dụ hồ dài 70cm chia cho 2.618 => 26.73cm). Vị trí này gọi là tiêu điểm đặc biệt, điểm nhấn hay tuỳ bạn gọi…
Không nên tạo 2 điểm nhấn trong 1 hồ nhỏ dưới 200L.
7. Tiền cảnh, trung và hậu cảnh
Để tạo chiều sâu cho hồ, điều quan trọng nhất là sử dụng các loại cây thấp. Không nhất thiết phải dùng các loại cây cao bởi vì bạn có thể dùng các hòn đá hay lũa cao để tạo nên cảnh đồi núi.
Nếu bạn không có đá, hay lũa để làm, thì cần dùng các loại cây cao để tạo ra 1 hậu cảnh tốt.
Ông Amano thường dùng Riccia hay TC Nhật. Trong khi TC thực sự là 1 trở ngại, đôi khi ngay cả với những người có kinh nghiệm thì ricca lại khá dễ chịu, đó là 1 loại thuỷ sinh trôi nổi không cần chăm sóc nhiều.
Họ NMC (eleocharis) cũng là 1 loại cây thường được chọn cho tiền cảnh. Chú ý: TC và NMC không nên trồng nguyên mảng ngay khi mua từ tiệm về. Tách chúng ra thành từng cụm thật nhỏ, trồng riêng rẽ. Như vậy chúng sẽ phát triển mạnh và nhảy con rất nhanh, tránh bị thối gốc. Sau khi trồng NMC, nên xét ngắn chúng xuống còn 1.5cm. Cho tới khi chồi non xuất hiện, lá già sẽ rữa đi và bị tảo xâm thực.
8. Các bước trồng cây
Trồng gần điểm nhấn trước tiên. Sau đó là cây thấp, cây trung và cuối cùng tới cây cao.
Cố gắng trồng thật dày.
Nhất là với các loại cây thân đốt thường được dùng để tạo bố cục. Những loài có lá nhỏ như TC cao, TC lá tròn, bách diệp hay họ rotala rất dễ để cắt tỉa thành hình dáng mong muốn. Nếu vậy thì bạn phải trồng thật dày ngay từ đầu. Kẹp 2-3 ngọn, dùng nhíp cắm xuống nền cách nhau 2-3cm. Càng trồng dày ngay từ đầu, bố cục hồ càng mau hoàn chỉnh. Thời gian tiếp theo, cắt phần ngọn cắm lại ngay cạnh gốc cũ, phần nằm dưới nền sẽ mau chóng nảy ra những ngọn mới.
9. Màu sắc của lá cây
Cần khôn khéo phối các loại lá cây có kích thước và màu sắc khác nhau. Điều này cũng giúp tạo thêm độ sâu và nét tự nhiên cho hồ. Nếu hồ nhỏ dưới 200L hãy sử dụng các loại cây lá nhỏ để làm cho hồ có vẻ lớn hơn so với thực tế.
Đặc biệt với các loại cây lá đỏ sẽ cho hồ thêm sự tương phản. Những hãy lưu ý nếu bạn trồng 1 cây đỏ đơn lẻ thì nó sẽ đóng vai trò điểm nhấn. Trong khi bạn đã chọn 1 khối đá làm điểm nhấn rồi, bạn sẽ làm cho hồ trở nên rối bố cục và mắt của bạn sẽ không ngừng lướt từ chỗ này qua chỗ kia.
10. Chọn cá cảnh
Không nên thả cá ngay khi hồ mới làm xong. Có rất nhiều bài viết về cá trên net.
Hãy chọn những loài cá nhỏ bơi theo đàn thì hơn là những loài cá to. Một đàn neon hay tam giác đông đúc sẽ làm cho hồ bạn lớn hơn nhiều (nhất là khi chụp hình gửi dự thi chẳng hạn)
Chọn loài cá không làm ảnh hưởng tới bố cục hồ. Nhiều loài có xu hướng đào hang sẽ không tốt cho 1 thảm cây tiền cảnh như bạn có thể tưởng tượng.
Cũng cần nhớ rằng có loại cá lúc mua thì bé xíu nhưng sau đó lớn vù vù gần bằng nửa cái hồ luôn. Để tốt cho cả cá lẫn bố cục, hãy đọc tài liệu trước khi mua hoặc hỏi trên net. Tiệm cá họ chỉ muốn bán được hàng. Khi họ nói loài cá này sẽ bé thì có khi nó lại dễ dàng lớn bằng con cá mập nhỏ
11. Bảo dưỡng bể cá thủy sinh
Tạo ra 1 bố cục là 1 chuyện, còn duy trì và làm tăng vẻ đẹp của hồ lại hoàn toàn khác. Chỉ có cắt tỉa và thay nước đều đặn cũng như điều chỉnh lượng dinh dưỡng/ánh sáng/CO2 phù hợp mới giúp bạn đạt mục đích. Đôi khi cây mọc lên, bạn còn phải thay đổi cả 1 nhóm cây chỉ bởi vì nó không như lúc đầu bạn tưởng tượng. Thật ra thì cũng không khó lắm vì bạn có sẵn nhiều thông tin trên net. Hãy tự tin và thử sức mình bạn nhé!
cacanh.vn
